Gluten

Inhoudsopgave

glutenVanaf het moment dat de mensheid in staat was brood te bakken tot de dag van vandaag; gluten zijn altijd een onderdeel geweest van onze voeding. In de laatste jaren is glutenvrij eten steeds populairder geworden vanwege gluten intolerantie en problemen met ontlasting en/of spijsvertering. We eten echter al eeuwen gluten. Is het vermijden van gluten niet gewoon een hype?

Wat zijn gluten

Gluten zijn eiwitten die we terugvinden in een groot aantal granen zoals:

  • Tarwe
  • Durum
  • Spelt
  • Rogge
  • Gerst

We vinden gluten in enorm veel verschillende producten. Denk bijvoorbeeld aan brood en koekjes. De eiwitten zijn essentieel voor de productie van brood. Na het toevoegen van water vormen gluten de structuur van het brood doordat er een fijn netwerk van zeer fijne strengen ontstaat. Dit maakt het brooddeeg elastisch.

Gluten allergie

We kunnen kort zijn over de term gluten allergie; deze bestaat niet. Je kunt namelijk geen allergische reactie hebben op enkel en alleen gluten. Gluten allergie wordt (verkeerd) gebruikt om een tarwe allergie aan te duiden.

Gluten intolerantie (coeliakie)

Gluten intolerantie, ook wel coeliakie, is een auto-immuunziekte. Mensen met coeliakie hebben een heftige reactie op gliadine (onderdeel van gluten) en andere prolamines, welke we terugvinden in diverse graansoorten. Het is strict noodzakelijk glutenvrij te eten wanneer men lijdt aan coeliakie. Prolamines zorgen namelijk voor een auto-immuunreactie van het lichaam, welke schade toebrengt aan het slijmvlies van de dunne darm. Deze schade zorgt ervoor dat voedingsstoffen minder goed kunnen worden opgenomen door het lichaam. Hoewel het slijmvlies zich herstelt, is er blijvende schade aangericht. Wanneer er opnieuw gluten worden geconsumeerd, wordt de bestaande schade vergroot. De klachten die bij gluten intolerantie horen zijn de volgende:

  • Buikpijn
  • Vermoeidheid
  • Diarree
  • Obstipatie
  • Stinkende ontlasting
  • Opgeblazen gevoel
  • Hoofdpijn
  • Huidproblemen
  • Bloedarmoede
  • Gewichtsverlies
  • Gevoelloze ledematen

Gluten sensitiviteit

Wanneer je gevoelig bent voor gluten, dan spreekt men van gluten sensitiviteit. Dit kan zich uiten in dezelfde klachten als bovenstaand, maar in een aanzienlijk mindere mate.

Tarwe allergie

Deze term wordt vaak verward met een gluten allergie. Tarwe allergie betekent dat je allergisch kunt zijn voor alle aanwezige eiwitten in tarwe.

Waar zitten gluten in?

De lijst met voedingsmiddelen die gluten bevatten is behoorlijk groot. Het eerste wat je altijd moet doen is het label van het product checken. Vind je hier tarwe, gerst of rogge, dan bevat het product gluten. De volgende lijst is incompleet, maar zal een redelijk idee geven waar je op moet letten:

  • Mout
    Grondstof voor bijvoorbeeld bier of moutazijn. Jawel, bier kan gluten bevatten.
  • Soepen en sauzen
    Soepen en sauzen worden vaak gebonden door bloem of maïzena te gebruiken.
  • Bouillon
    Bouillonblokjes bevatten vaak gluten. Een aanrader is om te gaan voor bouillon uit een pot.
  • Vleeswaren
    Veel vleeswaren (en dan voornamelijk die lang houdbare rommel) bevatten gluten. Kies voor verse vleeswaren om gluten te vermijden.
  • Frietjes
    Voordat patat de vriezer in gaat, worden deze vaak voorzien van bloem om te voorkomen dat ze aan elkaar gaan plakken. Wanneer je patat gaat bakken is het ook van belang dat patat niet wordt gebakken in hetzelfde vet als waar gepaneerde snacks in worden gebakken.
  • Geraspte kaas
    De zakken geraspte kaas die je in de supermarkt vindt bevatten soms zetmeel van granen. Altijd het label checken dus. Wanneer zetmeel uit granen wordt gebruikt dan staat dit duidelijk aangegeven.
  • Pasta
    Pasta wordt gemaakt van.. ei en bloem. Vermijden dus!
  • Ketchup
  • Mayonaise
  • Soja saus
  • Jus
  • Marinade
  • Surimi sticks
    Dit imitatie krabvlees bevat zetmeel wat gluten kan bevatten.
  • Gepaneerde producten
    Schnitzel, kroketten, kaassouffles… hartstikke lekker, maar de laag paneermeel bevat gluten.
  • Gehaktballen
    Weet je nog dat je moeder vroeger een beschuit door de gehakt deed? Dat doen fabrikanten van kant- en klaar gehaktballen ook om de gehakt beter te laten binden.
  • Couscous
    Couscous is gemaakt van durum tarwe, welke gluten bevat.
  • Cornflakes
    What’s in a name.. de vertaling van cornflakes is letterlijk ‘graan vlokken’. Er zijn tegenwoordig zeer smakelijke glutenvrije cornflakes verkrijgbaar.

Dit is slechts een beperkte lijst met voeding die gluten bevat, maar je snapt het idee: gluten vinden we overal terug.

Glutenvrij eten, a Gluten Free Life

Er zijn tegenwoordig legio glutenvrije producten verkrijgbaar. Koekjes, brood en zelfs pasta. Glutenvrij eten is voornamelijk een kwestie van labels checken en producten vermijden die gluten bevatten. Hier een lijst van een aantal populaire glutenvrije producten:

  • Amarant
  • Avocado’s en avocado-olie
  • Boekweit
  • Boter en ghee
  • Gevogelte (verse kip, kalkoen)
  • Gierst
  • Glutenvrij brood
  • Havermout
  • Kaas
  • Kokosnootolie
  • Kwark
  • Melk
  • Noten en zaden
  • Olijven en olijfolie
  • Peulvruchten (bonen, linzen, erwten, pinda’s)
  • Pijlwortel
  • Plantaardige en zaadoliën, waaronder sesamolie, koolzaadolie en zonnebloemolie
  • Quinoa
  • Rijst (wit, wild, zilvervlies)
  • Rood vlees (vers rundvlees, varken, lam, bizon)
  • Room
  • Sorghum
  • Tapioca
  • Teff
  • Traditioneel sojavoedsel (tofu, tempeh, edamame, etc.)
  • Yoghurt
  • Zeevruchten (verse vis, coquilles, schaaldieren)
  • Zure room

Conclusie

Een intolerantie of zelfs gevoelig zijn voor gluten is vervelend. We consumeren in Nederland een enorme hoeveelheid graanproducten. In vrijwel al die producten vind je gluten terug. Het kan daarom ook lastig zijn glutenvrij te eten. Gelukkig ontstaat er steeds meer bewustwording met betrekking tot gluten en groeit het aanbod glutenvrije producten gestaag.