Bijnieruitputting symptomen & behandeling

Inhoudsopgave

bijnieren aandoening stressDe aan stress gerelateerde aandoening die voorkomt als je bijnieren niet op niveau functioneren wordt bijnieruitputting genoemd. Vermoeidheid én een verzwakt immuunsysteem zijn de meest duidelijke symptomen van deze aandoening. De aandoening bouwt zich of geleidelijk aan op (burn-out) of ontstaat na een periode met (heel) veel stress of na een traumatische gebeurtenis.

Belangrijke functie


De bijnier dus, een relatief weinig besproken orgaan die desalniettemin toch een aantal best belangrijke functies vervullen als het om een goede gezondheid gaat. Specifiek controleren de bijnieren de lichamelijke reactie op stress. Dit doen ze door hormonen als cortisol, DHEA en adrenaline af te scheiden. Die hormonen worden gebruikt om zaken als het hartritme, de energievoorraad en het immuunsysteem in balans te houden. De bijnieren verzwakken of raken zelfs uitgeput als ze voor langere tijd over-gestimuleerd worden. De verzwakking zet dermate door, dat ook de reactie op stress uitblijft als je die lichamelijk wel nodig bent. Bijnieruitputting is overigens een door de medische wetenschap niet erkende aandoening. Alleen als de nieren er bijna mee ophouden en er een levensbedreigende situatie ontstaat, wordt over de bijnieren gesproken. Vaak wordt dan de Ziekte van Addison genoemd.

Probleem om normaal te functioneren

Dat er ondertussen ontzettend veel mensen rond blijven lopen met bijnieren die allesbehalve goed functioneren, is iets wat de artsen ontgaat of waaraan te weinig aandacht besteed wordt. Bij een grote groep mensen functioneren de bijnieren weliswaar nog wel, maar niet op de manier zoals dat zou moeten. Nou is het niet zo dat iedereen terstond naar de eerste hulp van het ziekenhuis gebracht moet worden, bijnieren die niet functioneren zijn echter wél degelijk een probleem die normaal functioneren behoorlijk lastig maakt.

Emotionele stress

Als we het over stress hebben, denkt iedereen in eerste instantie toch aan stress dat aan het werk gerelateerd is of fysieke stress. Bijnieruitputting kan echter ook ontstaan vanwege emotionele stress, en als er sprake is van te veel gebruik van stimulerende middelen als koffie (vanwege de aanwezigheid van cafeïne). Ook een zware operatie kan er de oorzaak van zijn dat de bijnieren uitgeput raken. Mensen die te maken hebben met uitgeputte bijnieren weten vaak zelf het best wat de oorzaken van de problemen kunnen zijn. Ze moeten om de oorzaak te achterhalen zoeken naar de terugkerende factor die voor stress in het dagelijks leven zorgt.

Signalen

Behalve een sterk gevoel van vermoeidheid is bijnieruitputting te herkennen aan bijvoorbeeld een droge huid, hoofdpijn, duizeligheid, een mate van depressiviteit en gewrichtspijn. Ook een verlaagd libido, lage bloeddruk, vaak moeten plassen, een toename van het gewicht, zich vaak koud voelen en moeite hebben met opstaan kunnen wijzen op een uitgeputte bijnieren. Dit geldt ook voor pijn aan de onderrug, het zogenaamd verlies van spierdefinitie, donkere kringen onder de ogen en schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Gevoelloze vingers en een slechte bloedsomloop zijn net als extreme vermoeidheid na een korte periode van training en astma (en andere klachten aan de luchtwegen) duidelijke signalen van deze aandoening.

Cortisol

Net als bij veel andere klachten is vroege signalering belangrijk. Hoe sneller je symptomen ontdekt en aan de medische bel trekt, hoe sneller je geholpen kunt worden en weer gezond bent. Laat je d klachten sudderen, dan bestaat de kans dat er later bijnierfalen ontstaat. Laat je ook dat gebeuren, dan komt de Ziekte van Addison om de hoek kijken. Mensen die te maken hebben met uitgeputte bijnieren krijgen niet zelden te maken met allerlei allergische reacties of reacties die sterk verergeren. Dit heeft te maken met het feit dat het belangrijkste bijnierhormoon – cortisol- in mindere mate wordt aangemaakt. En cortisol is nou net de ontstekingsremmer binnen het menselijk lichaam. Vanwege het dalende cortisolpeil ontstaan meer allergische ontstekingsreacties die vaak behoorlijk ernstig kunnen zijn. Let wel; uitgeputte bijnieren kunnen ontstaan door langdurige stress. Het is dus ook niet zo verwonderlijk dat het ook enige tijd kost voor je weer hersteld bent. Wat langzaam komt, gaat vaak ook langzaam weer weg.

Overbelasting van de bijnieren

Bijnieruitputting is onder te verdelen in vier verschillende fases. Fase 1 wordt ook wel ‘het begin van de alarmfase genoemd. Het lichaam onderkent de problemen en scheidt verhoogde cortisolhormonen af om je lichaam op stress te laten reageren. Het lichaam is in deze fase echter nog prima in staat adequaat te reageren. Bij een laboratoriumtest zou er waarschijnlijk niets – of alleen een verhoging adrenaline- geconstateerd worden. De tweede fase is de continuering van de alarmfase en ook nu blijft het lichaam stresshormonen aanmaken. Nog steeds anticipeert het lichaam voldoende, al dalen in deze fase wel de DHEA en andere geslachtshormonen. In deze fase begint de overbelasting van de bijnieren. In de praktijk ben je nog wel in staat je werk te doen, de vermoeidheid neemt echter hand over hand toe en je merkt dat je lichaam meer tijd nodig is om te herstellen. Je wordt bovendien moe wakker of in elk geval allesbehalve uitgerust. Veel mensen denken in deze fase vaak helemaal niet meer zonder koffie te kunnen.

Bewustzijnsverlies

In de derde fase is er sprake van bijnieruitputting en dus zijn je bijnieren niet langer in staat voldoende cortisol af te geven. Is er sprake van stress, dan ligt de kans van een crash van de bijnieren nadrukkelijk op de loer. Je bent in deze fase chronisch moe en bent amper nog in staat om aan sport te doen. Onderneem je geen actie, dan zul je op den duur steeds meer tijd in je bed doorbrengen. Falen is fase 4. De bijnieren zijn helemaal uitgeput en de kans bestaat op cardiovasculaire inzinking. De kans op overlijden is reëel. De scheidslijn met de Ziekte van Addison is nu zo goed als weg en je kunt te maken krijgen met zaken als uitdroging, diarree, overgeven, een lage bloeddruk en bewustzijnsverlies.

Bijnieruitputting behandeling

De klachten zijn niet te onderschatten en het herstel duurt lang. Is er sprake van lichte bijnieruitputting, dan wordt daar al snel tussen de zes en negen maanden hersteltijd voor gerekend. Is er sprake van een matige vorm, dan kan het herstel zomaar tussen een jaar en anderhalf jaar duren. Zijn de nieren ernstig uitgeput, dan kan de hersteltijd zomaar twee jaar bedragen. De behandeling van de klacht zal voor het overgrote deel uit jezelf moeten komen Er zijn geen medicijnen op de markt die de klachten snel verhelpen. Door je voeding en je levensstijl aan te passen, versnel je het herstelproces. Uiteraard helpt ook het verminderen van situaties waarin stress kan ontstaan het proces van herstel. In samenspraak met je arts kan daarnaast wel een hormoonvervangende therapie gevolgd worden. Op die manier kan het hormoonstelsel net even dat kleine duwtje in de rug krijgen om weer normaal te functioneren. Bespreek dit dus gerust met je natuurgeneeskundig of orthomoleculair arts of je therapeut. Is de situatie al ernstig, dan kun je via de huisarts eventueel worden doorverwezen voor het ziekenhuis, naar de afdeling endocrinologie en metabolisme in het bijzonder. In het kader van preventie – voorkomen is immers beter dan genezen- kun je eventueel bepaalde supplementen nemen die uitputting van de bijnier tegen kunnen gaan.

Geen schadelijke e-nummers

Behalve het voorkomen van stress draagt het eten van de juiste voeding bij om sneller van bijnieruitputting te herstellen. Het is in dat kader belangrijk om op de goede tijdstippen te eten en dat je zoveel mogelijk biologisch of natuurlijk eten tot je neemt. Schadelijke e-nummers dienen zoveel mogelijk vermeden te worden, net als uiteraard voeding dat een allergische reactie kan veroorzaken. Het op de goede momenten eten is iets dat nogal eens wordt onderschat. Veel mensen ontbijten niet, nemen als ze honger krijgen een paar plakken brood en doen het verder met een flinke avondmaaltijd. Dit patroon zal bijnieruitputting eerder verergeren dan dat je de klachten vermindert. Juist ontbijten is erg belangrijk voor mensen die te kampen hebben met bijnieruitputting. Het lichaam heeft behoefte aan energie het liefst in de vorm van proteïne en producten met een geringe hoeveelheid koolhydraten. Het nemen van supplementen om van bijnieruitputting te herstellen is aan te raden. Dan moet je denken aan bijvoorbeeld glutamine, of aan verzachtende kruiden als de zoetwortel.

Supplementen

Ook supplementen die borg staan voor een betere spijsvertering helpen je beter te worden. Voedsel dat niet goed verteerd wordt geeft een opgeblazen gevoel, winderigheid, verstopping of diarree. Probiotica of spijsverteringsenzymen kunnen dan soelaas bieden. Deze middelen helpen bij het verteerproces en helpen ook om meer voedingsstoffen ut je voeding te halen. Prima dus om supplementen te nemen om weer helemaal gezond te worden. Goed te weten is dat als je te kampen hebt met bijnieruitputting, je bloedsuikerwaardes schommelen gedurende de dag. Cortisol is gelinkt aan de stabiliteit van bloedsuiker. In die wetenschap is het verstandiger om per dag meerdere kleinere maaltijden tot je te nemen. Daarbij houd je maximaal drie intervallen aan. Dit gaat het bekende snoepen en snaaien tegen en dus ook te grote schommelingen in het bloedsuikerwaarde.

Drink geen of minder koffie

Nog een gouden tip: stop met het nemen van producten waar cafeïne in zit. Het is bewezen dat als je koffie drinkt er een vecht- of vluchtreactie ontstaat. Drink je te veel koffie met cafeïne, dan bestaat dus de kans op uitputting van de bijnieren. Helemaal stoppen met cafeïne (met koffie dus) is natuurlijk het beste, behoorlijkminderen kan het herstel echter ook al aanzienlijk bevorderen.