COPD, misschien heb je er weleens van gehoord maar wat is COPD precies? COPD staat voor ‘Chronic Obstructive Pulmonary Disease’ ofwel in het Nederlands ‘Chronische Obstructieve Long Ziekte’. Eigenlijk is COPD een verzamelnaam voor een aantal verschillende longziekten, namelijk chronische bronchitis en longemfyseem. Twee aandoeningen die longen flink kunnen beschadigen met alle nare gevolgen van dien.
Wat is COPD?
COPD staat voor een longaandoening waarbij de longen zijn beschadigd. Deze beschadiging heeft nare gevolgen, zoals het hebben van minder energie en moeilijker ademen. Het een is vaak het gevolg van het ander. Omdat de longen beschadigd zijn is er minder zuurstof beschikbaar voor alledaagse dingen zoals traplopen, aankleden, wandelen of boodschappen doen. Dit heeft een grote invloed op het dagelijkse leven. Iemand met COPD is dan ook beperkt.
Zuurstof
Doordat u niet net zoals mensen met gezonde longen goed kunt ademen heeft het lichaam moeite om de benodigde zuurstof binnen te krijgen. Iemand met gezonde longen heeft vaak een dubbele capaciteit aan zuurstof die ze dagelijks in en uit ademen. Mensen met COPD komen hierdoor meestal niet aan de dagelijkse hoeveelheid zuurstof die ze nodig hebben. Vaak hebben deze mensen het ook benauwd. Soms zo erg dat ze iedere dag extra zuurstof nodig hebben. Of ze zijn zo benauwd dat ze nog minder kunnen en de hele dag in een rolstoel of een scootmobiel zitten.
Chronische bronchitis
Chronische bronchitis is een van de longziekten die onder de noemer COPD vallen. Als u chronische bronchitis heeft zijn uw bronchiën voortdurend ontstoken. De bronchiën zijn de vertakkingen die van uw luchtpijp naar uw longen lopen. Doordat deze bronchiën regelmatig ontstoken zijn maakt uw lichaam meer slijm aan en wordt het ademhalen een stuk lastiger.
Longemfyseem
De andere longziekte die onder COPD valt is longemfyseem. Als u een emfyseem heeft gaan er langzaam longblaasjes verloren. Deze longblaasjes heeft u wel nodig, zij zorgen namelijk dat de zuurstof na het inademen in uw bloed terecht komt. De longblaasjes zorgen ook dat u de afvalstoffen weer kunt uitademen. Een belangrijk proces waarbij u de longblaasjes hard nodig hebt. Als er dus minder longblaasjes zijn, wordt het ineens een stuk lastiger om dit proces op een normale manier te laten verlopen. Het in en uit ademen wordt moeilijker en u kunt het benauwd krijgen.
Symptomen COPD
Benauwd zijn
Benauwd zijn, is een van de bekendste symptomen van COPD. Benauwd zijn is een angstig gevoel. Mensen die benauwd zijn hebben voortdurend het gevoel dat ze stikken. Vanzelfsprekend drukt dit benauwd zijn ook een flinke stempel op hun leven. Deze mensen hebben veel moeite met hun dagelijkse activiteiten. Ze moeten hun spaarzame energie goed verdelen over de dag en ze moeten activiteiten die heel vermoeiend zijn uit de weg gaan.
Hoesten
Doordat er vaak veel slijm in de longen van iemand met COPD zit, moeten ze ook veel hoesten. Bij beginnende COPD noemen ze dit hoestje ook nog weleens ‘een rokershoestje’. De reden dat ze moeten hoesten, is dat het lichaam probeert het slijm op te hoesten en het hierdoor kwijt te raken. Als iemand voortdurend moet hoesten is dat heel vervelend maar toch kan op de juiste manier hoesten ook verlichting geven. Er zijn speciale hoesttechnieken die kunnen helpen bij het losmaken van het slijm en het daarna ophoesten. Dit zorgt voor minder benauwdheid. Deze technieken kunnen aangeleerd worden door een longfysiotherapeut.
Kortademigheid
In het eerste stadium van COPD komt kortademigheid vooral voor bij inspanning maar in een later stadium kunt u voortdurend kortademig zijn. Kleine inspanningen zoals uzelf aankleden kunnen dan al kortademigheid veroorzaken. Mensen moeten dan echt de tijd nemen of een pauze nemen om dit te kunnen realiseren. Het voelt aan of een deel van de longen dicht zit waardoor men ook gaat hijgen of men krijgt een piepende ademhaling.
Moe en lusteloos
Doordat iemand met COPD regelmatig benauwd en kortademig is en veel moet hoesten kost dat enorm veel energie. Ook de strijd tegen de voortdurende ontstekingen in de longen vragen veel kracht van het lichaam. Dit heeft vaak als resultaat dat iemand moe en lusteloos is en de spierkracht neemt af. Soms hebben mensen ook gewichtsverlies of juist overgewicht. Vaak zijn deze twee symptomen het gevolg van minder koken door vermoeidheid en eerder kiezen voor ongezond gemaks-eten.
Oorzaken van COPD
COPD-patiënten hebben vaak chronisch ontstoken longen en dat is meestal blijvend. Vaak is roken de oorzaak van COPD maar het kan ook het gevolg zijn van een astma die moeilijk te behandelen is. Soms is het ook erfelijk bepaald. COPD begint meestal pas na het 40ste levensjaar. Mensen die al langere tijd roken hebben beschadigde longen waardoor longziekten zich makkelijker kunnen ontwikkelen. Ook schadelijke stoffen kunnen invloed hebben op de longen. Stoffen zoals houtstof, verfdampen of lijm zijn hebben vaak een negatieve uitwerking op de longen. Luchtvervuiling, zoals fijnstof is ook niet bevorderlijk.
Roken en COPD
Ook al is iemand al een tijd gestopt met roken maar hebben ze voordien wel gerookt, dan nog hebben ze een verhoogd risico op COPD. Ook jarenlang meeroken levert een verhoogd risico op. Mensen die COPD hebben kunnen het beste zo snel mogelijk stoppen met roken, het maakt de COPD-klachten namelijk alleen maar erger. Daarbij kan het ook nog zorgen dat het verloop van de ziekte sneller gaat als iemand gewoon door blijft roken. Helaas is roken verslavend en lukt het meestal niet om zomaar ineens te stoppen. Mensen kunnen hier wel wat hulp bij gebruiken. Het is gebleken dat mensen die onder begeleiding proberen te stoppen met roken vele malen meer kans hebben om hierin te slagen.
Behandeling COPD
Artsen zijn vrij helder over COPD; eenmaal geconstateerd gaat deze aandoening niet meer over. Dit is een bericht wat veel mensen zwaar valt en veel emoties los maakt. Mensen met COPD maken zich zorgen over de toekomst en kunnen ook verdrietig, boos of gefrustreerd zijn over het feit dat zij dit hebben. Dit zijn hele normale reacties en het is verstandig om hier met een deskundige of met lotgenoten over te praten. Het delen van ervaringen kan helpen om het een plekje te geven.
Wat staat iemand met COPD te wachten
Als COPD is geconstateerd wordt de patiënt aangeraden om zo gezond mogelijk te leven. Daarnaast is medicatie erg belangrijk. De medicijnen helpen om de klachten te verminderen en kunnen het verloop van de ziekte vertragen. De medicijnen kunnen COPD helaas niet genezen. Samen met een team van behandelaars kan een zorgplan worden opgesteld. Vaak bestaat dit team uit de huisarts, de longarts, de longverpleegkundige en de praktijkondersteuner. Met elkaar stellen zij dit behandel- of zorgplan op. Dit zorgplan kan door u en uw naasten gebruikt worden als leidraad om met de ziekte om te gaan. Soms is de inzet van een longfysiotherapeut nodig. Deze kan helpen bij hoest- en ontspanningsoefeningen en longrevalidatie aanbieden.
Medicatie
Meestal bestaat de medicatie uit luchtwegverwijderaars en ontstekingsremmers. Deze worden meestal toegediend via een inhalator, die ze ook wel een ‘puffer’ noemen. De luchtwegverwijderaars zorgen dat de spiertjes rondom de luchtwegen zich ontspannen waardoor de patiënt makkelijker kan ademen. De ontstekingsremmers zijn onderhoudsmedicijnen en moeten vaak voor langere tijd gebruikt worden. Zelfs als de klachten minder zijn. Soms is er een combinatie van beide medicijnen nodig. Sommige COPD-patiënten krijgen ook antibiotica of een prednisonkuur voor een infectie. Iedere COPD-patiënt krijgt een oproep voor de griepprik. Bij veel slijm kunnen er ook slijmverdunners voorgeschreven worden. Bij klachten zoals benauwdheid, verwardheid, sufheid en onrust kan het gebeuren dat de arts zuurstof voorschrijft. Bij ernstige klachten kan dit wel 15 uur per dag aan extra zuurstof zijn.
Levensverwachting met COPD
Genezen is helaas niet mogelijk en hoe de ziekte precies verloopt valt moeilijk vooraf te bepalen. Een gezonde levensstijl en de juiste behandeling kan zeker een positieve invloed hebben. De kwaliteit van leven wordt bepaald door de mate waarin u COPD heeft. Bij een lichte vorm werken uw longen nog voor meer dan de helft goed. Bij een ernstige vorm zijn de klachten vaak behoorlijk en heeft u waarschijnlijk extra zuurstof nodig. In de laatste, palliatieve fase worden de klachten snel erger. De arts kan het dan alleen nog maar zo draaglijk mogelijk maken.
