Spierreuma is de Nederlandse naam voor polymyalgia rheumatica. Het Griekse voorvoegsel poly betekent letterlijk veel. Myalgia betekent spierpijn. Polymyalgia is een vorm van ontstekingsreuma die op meerdere plekken zorgt voor pijnlijke spieren. Een belangrijk verschil tussen spierreuma en reumatoïde artritis is dat de laatste zich kenmerkt door ontstekingen in de gewrichten en een chronisch verloop heeft. Bij spierreuma is er sprake van ontstekingen in de pezen en slijmbeurzen die zich rond het gewricht bevinden en in het gewrichtskapsel.
Soms ontstaan er ook ontstekingen in de gewrichten. Zwellingen van handen en voeten zijn dan soms ook zichtbaar. Bij spierreuma ontstaat er in tegenstelling tot reumatoïde artritis geen schade aan de gewrichten. Beiden zijn wel auto-immuun ziekten wat betekent dat het lichaam zich tegen het eigen afweersysteem richt. Polymyalgia rheumatica komt voor bij 50 op de 100.000 50-plussers per jaar. De ziekte komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Spierreuma symptomen
De diagnose spierreuma wordt gesteld bij mensen die ouder zijn dan 50 jaar. Zij hebben vaak last van ernstige pijn en stijfheid in de schouders, bovenarmen en nek. Soms is er ook pijn in het bekkengebied of benen. In ieder geval zorgt de pijn voor een behoorlijke beperking van het dagelijks functioneren. Opvallend is dat de pijn zich meestal aan beide kanten van het lichaam manifesteert. Andere klachten zijn vaak vermindering van eetlust, lichte bloedarmoede, gewichtsverlies, soms lichte koorts en zich moe en ziek voelen. Het slapen ’s nachts wordt bemoeilijkt door de pijn. Ook de ochtendstijfheid die soms wel langer dan een uur duurt is een symptoom van polymyalgia rheumatica.
Spierreuma diagnose
Een huisarts zal altijd grondig onderzoek doen naar de beperkingen in het bewegingsapparaat. Alhoewel spierreuma soms ook een heel acuut verloop kan hebben en er van de ene dag op de andere dag sprake is van een pijnlijke nek en schouders, zijn de pijn in nek en schouders vaak langer dan vier weken aanwezig. De huisarts zal daar ook altijd naar vragen. De klachten die met spierreuma gepaard gaan, kunnen ook duiden op symptomen die horen bij andere aandoeningen.
Het is belangrijk deze andere aandoeningen uit te sluiten, voordat de diagnose spierreuma gesteld wordt. Pas dan kan de juiste behandeling gestart worden. Ook is een bloedonderzoek nodig naar de ontstekingswaarden in het bloed. Er wordt gekeken naar de bezinkingssnelheid van de erytrocyten(BSE). Als eenmaal de diagnose spierreuma gesteld is kan er begonnen worden met de behandeling.
Spierreuma behandeling
De behandeling van spierreuma bestaat uit een behandeling met prednison dat een sterke ontstekingsremmende werking heeft. Soms is het effect op de pijn al na één dag te merken. Er wordt begonnen met een dosis van 20 tot 30 mg prednison per dag die heel geleidelijk wordt afgebouwd. Dat betekent dat de patiënt geregeld op controle komt, waarbij vooraf altijd een bloedonderzoek plaatsvindt. Daarbij vraagt de (huis)arts altijd naar de mate van klachten die horen bij spierreuma, zoals beweeglijkheid en pijn in de nek en schouders, de mate van ochtendstijfheid, maar ook naar klachten als gevolg van bijwerkingen van de prednison die op kunnen treden. Vaak worden calcium en vitamine D voorgeschreven om de bijwerkingen te verminderen of te voorkomen.
Het is niet duidelijk of fysiotherapie helpend is bij deze aandoening. Toch wordt er in verschillende ziekenhuizen wel bewegingstherapie aangeboden om stijfheid in de gewrichten te verminderen en de bewegingsvrijheid weer te vergroten zodat mensen bijvoorbeeld weer zelf hun haar kunnen kammen en zichzelf kunnen verzorgen. Gevarieerd bewegen, het liefst tweemaal per week, 30 minuten tot een uur wordt door onderzoeker reumatoloog Liesbeth Brouwer van het UMC Groningen geadviseerd.
Zij geeft antwoorden op allerlei vragen over polymyalgia rheumatica tijdens een vragenuurtje op Facebook. Deze vragenuurtjes zijn zeer informatief voor mensen die zelf kampen met spierreuma en op een later tijdstip gewon terug te zien. Naast de mensen die zich laten behandelen volgens de reguliere behandeling met prednison, zijn er ook mensen die op zoek gaan naar een alternatieve behandeling, bijvoorbeeld omdat ze de bijwerkingen van de prednison te groot vinden. Zo zijn er mensen die baat hebben bij acupunctuur.
Spierreuma prognose
Wanneer de spierreuma niet behandeld wordt, kan deze vanzelf uitdoven. Hier gaan dan wel een aantal jaren overheen. Dat kan tot vijf jaar duren. Wanneer de spierreuma behandeld wordt met prednison, duurt de behandeling ongeveer een jaar tot twee jaar. Dit is wisselend per persoon. Heel soms is er ook sprake van een terugval. Het is erg belangrijk om de dosering van de prednison niet zomaar of snel af te bouwen. Een te vroeg stoppen met prednison kan namelijk betekenen dat de klachten weer terugkomen.
Het afbouwen van de prednison moet ook geleidelijk gebeuren omdat dit gepaard kan gaan met afkickverschijnselen. Als de bijwerkingen van de prednison, wat vooral bij langdurig gebruik het geval kan zijn, als te belastend wordt ervaren, is overleg met de arts hierover van belang. Soms is het behandelen met ontstekingsremmende pijnstillers (de NSAID’s) zoals naproxen, diclofenac of ibuprofen ook voldoende om de pijn en de klachten bij spierreuma te verminderen. Ook de NSAID’s kunnen bijwerkingen hebben. Onder de professionele begeleiding van een reumatoloog wordt een traject afgestemd op de specifieke situatie van de patiënt. Tijdens controles wordt steeds opnieuw gekeken of het traject voortgezet, aangepast of afgebouwd kan worden.
Spierreuma en erfelijkheid
Het is nog onbekend hoe polymyalgia rheumatica ontstaat. Hoewel bij veel reumatische aandoeningen erfelijkheid een rol kan spelen, is van spierreuma in ieder geval bekend dat het niet erfelijk is. Spierreuma is dan ook een aandoening die in tegenstelling tot veel andere vormen van reuma behandelbaar is en waarbij na één tot twee jaar sprake is van genezing.
Arteriitis temporalis
Polymyalgia rheumatica wordt vaak in één adem genoemd met een andere aandoening, namelijk arteriitis temporalis. Dat komt omdat mensen die lijden aan spierreuma daar soms andere klachten bij ontwikkelen. Er is dan sprake van hoofdpijn die anders aanvoelt dan gewone hoofdpijn, een gevoelige hoofdhuid en slaap en ook het kauwen kan pijnlijk zijn. Met name wanneer er opeens gezichtsverlies optreedt of wanneer er sprake is van dubbel zien moet contact opgenomen worden met een arts. Het gaat om een ontsteking in het bloedvat bij de slaap. Om de diagnose arteriitis temporalis te kunnen stellen is het nodig een kleine biopt te nemen uit het bloedvat. Dit stukje weefsel wordt onderzocht op de specifieke kenmerken van een ontsteking. Wanneer de ontsteking vastgesteld is kan de diagnose arteriitis temporalis gesteld worden. Ook hier is een behandeling met prednison de aangewezen behandeling.
Spierreuma en voeding
De behandeling van spierreuma bestaat op dit moment vooral uit een behandeling met prednison. Van dit middel is bekend dat het botontkalking kan veroorzaken. Osteoporose komt veel voor bij vrouwen in de overgang. De combinatie met langdurig gebruik van prednison maakt deze vrouwen extra gevoelig voor botbreuken. Daarom is het belangrijk om in het voedingspatroon aandacht te besteden aan de inname van extra calcium en vitamine D. Ook gewichtstoename of een verstoorde suikerstofwisseling kunnen door het gebruik van prednison optreden. Een diëtist kan bij dit soort klachten, die nauw samenhangen met voeding waardevolle adviezen geven en hulp bieden. Verder is het natuurlijk vanzelfsprekend dat een gezond en gevarieerd voedingspatroon belangrijk is.
Spierreuma en alcohol
Probeer alcohol zoveel mogelijk te vermijden wanneer de diagnose spierreuma is gesteld. Hoewel er geen directe link is tussen beide is het van belang een zo gezond mogelijk voedingspatroon te volgen.
Fibromyalgie of weke delen reuma
Vaak worden de termen spierreuma en weke delen reuma met elkaar verward. Dat is niet gek omdat de klachten die bij fibromyalgie horen, erg kunnen lijken op de klachten die zich bij polymyalgia rheumatica voordoen. Zo zorgen beide aandoeningen voor pijnlijke spieren en stijfheid op overeenkomende plaatsen, zoals in de nek en in de schouders. En ook vermoeidheid is bij beiden vaak aanwezig. Maar het verschil is dat er bij fibromyalgie geen afwijkingen in de spieren of het bindweefsel te vinden zijn.
Ook heeft deze aandoening een chronisch verloop in tegenstelling tot het verloop bij spierreuma. Waar mensen die lijden aan spierreuma meestal goed reageren op een behandeling met prednison, is er helaas tot nu toe geen behandeling voor handen voor mensen die lijden aan fibromyalgie. Ook spelen bij fibromyalgie vaak slaapproblemen, krachtverlies in de spieren en stemmingsproblematiek een belangrijke rol.
Spierreuma en werk
Het krijgen van spierreuma kan een grote impact op het dagelijks leven betekenen. De spierstijfheid die gepaard gaat met polymyalgia rheumatica kan zo groot zijn dat liggen in een bed bijvoorbeeld niet meer gaat en mensen ervoor kiezen om in een stoel te slapen. De slechte nachtrust en de pijn gecombineerd met de moeite om de armen te kunnen heffen zorgen voor beperkingen in de dagelijkse verzorging.
Veel mensen met spierreuma hebben, meestal tijdelijk, hulp nodig bij de alledaagse verzorging zoals wassen en aankleden. Maar ook bij het boodschappen doen, het koken en alle andere huishoudelijke klussen is hulp nodig. Dat betekent dat zij die nog middenin het arbeidsproces zitten, zolang de diagnose niet gesteld en een behandeling nog niet ingezet is, waarschijnlijk niet of nauwelijks kunnen werken. Zodra de prednison zijn werk gaat doen en de pijnklachten afnemen, vergroot dit de kansen op het hervatten van het werk aanzienlijk. In ieder geval is het voor degene met spierreuma belangrijk om te weten wat wel en niet goed is om te doen. Duidelijkheid voor zichzelf en voor de opdrachtgever of collega’s helpt bij het omgaan met deze aandoening.
