Serotonine tekort? Verhogen doe je op deze manier!

Inhoudsopgave

Wat is serotonine

Serotonine (ook wel 5-HT genoemd) is een remmende neurotransmitter of overdrachtsstof. Dit houdt in dat serotonine een signaalstof is, dus zenuwimpulsen overdraagt tussen zenuwcellen, met een gelukmakend en tevens kalmerend effect. Serotonine, ook wel het “gelukshormoon” genoemd, heeft invloed op het geheugen, zelfvertrouwen, stemming, slaap, seksuele activiteiten, emoties en eetlust. Wanneer je serotonine-niveau te laag is, zal je waarschijnlijk last krijgen van slapeloosheid, een depressie of mogelijk zelfs angsten. Deze neurotransmitter speelt tevens een rol bij de verwerking van pijnprikkels. Andere bekende neurotransmitters zijn noradrenaline, dopamine en GABA.

Wat doet serotonine

Doordat ons menselijk brein zo ontzettend complex is, en tevens doordat neurotransmitters vaak tegelijk en/of samen meespelen, zijn de exacte functies per type neurotransmitter nog steeds niet bekend. Wel is in grote lijnen duidelijk geworden dat serotonine meespeelt in de vormgeving van onze stemming, het geheugen, eetlust en seksuele activiteiten.

Om nog beter te kunnen begrijpen wat serotonine doet, zullen we eerst moeten weten wat neurotransmitters zijn en wat deze minuscule stofjes doen. De hersenen, het meest complexe orgaan in de mens. Ons menselijk brein bestaat uit wel meer dan 10 miljard zenuwcellen (neuronen) die met elkaar verbonden zijn en boodschappen aan elkaar doorgeven. Deze boodschappen worden aan elkaar doorgegeven via een soort doorgeefluik. Zo’n doorgeefluik heet een synaps en de boodschappen zijn neurotransmitters. Elke neurotransmitter (bijvoorbeeld serotonine, dopamine of noradrenaline) heeft een eigen boodschap. Deze zenuwimpulsen worden door continu overgedragen door de betreffende neurotransmitter. De neurotransmitter serotonine wordt gevormd uit tryptofaan. Een aminozuur die behoort tot de essentiële aminozuren, wat weer inhoudt dat het niet door het menselijk lichaam kan worden gevormd. Oftewel: slechts kan worden opgenomen via voeding. Dit verklaart tevens waarom 90 tot 95 procent van de totale serotonine in het het menselijk lichaam wordt geproduceerd in de darmen.

Zoals eerder genoemd heeft serotonine een remmende, of inhiberende, werking. Dit houdt in dat serotonine de activiteit van de zenuwcel die zij bereiken remmen en dus kalmeren. Serotonine maakt dus gelukkig, maar kalmeert ook. Onder andere door de kalmerende werking is serotonine betrokken bij een gezond slaappatroon. Daarentegen zijn er ook neurotransmitters die de bereikte zenuwcellen activeren. Deze natuurlijke balans kan worden verstoord door bijvoorbeeld synthetische vergiften (of gewoon op z´n Hollands: drugs) en geneesmiddelen. Epilepsie is mogelijk het resultaat van een verstoorde verhouding tussen remmende en activerende neurotransmitters.

De aanmaak van serotonine

Serotonine wordt aangemaakt uit het essentiële aminozuur tryptofaan, en kan daardoor slechts uit voeding worden gewonnen. Voorbeelden van tryptofaanrijke voeding zijn eieren, vlees, vis, kikkererwten, bruine rijst, bananen, chocolade en zuivelproducten. Na het nuttigen van tryptofaanrijke voedingsbronnen haalt het lichaam eiwitten uit deze voeding. Deze eiwitten worden vervolgens afgebroken tot aminozuren, waarna uit het aminozuur tryptofaan het stofje 5-HTP wordt gehaald. Het lichaam zet vervolgens zelf 5-HTP om in serotonine (5-HT).

Zoals besproken, wordt 90-95% van de totale hoeveelheid serotonine geproduceerd in de darmen. De overige 5-10% wordt aangemaakt in de hersenen. Met de kennis dat serotonine betrokken is bij onze stemming, het geheugen, eetlust en seksuele activiteiten, kunnen we stellen dat de darmen een enorme invloed hebben op hoe wij ons voelen.

Interessant feitje: vrouwen bezitten over meer serotonine receptoren dan mannen.

Serotonine tekort

Serotonine, het “gelukshormoon”, speelt dus een grote rol bij onze gevoelens, het geheugen, eetlust en seksuele activiteiten. Wanneer je serotoninegehalte te laag is, krijg je dan ook logischerwijs last van verschillende kwalen. Zo kan je last krijgen van slapeloosheid, depressieve gevoelens en bovendien bestaat tevens de kans dat angstgevoelens op zullen duiken. Misschien is het wel belangrijker om te begrijpen hoe een tekort aan serotonine kan ontstaan én hoe je een tekort kan herkennen, dan weten hoe serotonine wordt aangemaakt.

Waardoor kan een serotonine tekort ontstaan?

  1. Stress, is zonder twijfel één van de grootste veroorzakers (cortisol heeft een activerende werking en “Verdrukt”/ontregelt neurotransmitters zoals serotonine)
  2. Eetstoornissen, zoals boulimia
  3. Drugs, zoals XTC en alcohol (ja, alcohol is ook een drugs)
  4. Genetische aanleg, denk bijvoorbeeld aan een genetische afwijking van het serotonine transporter-gen.
  5. Magnesium tekort, magnesium reguleert de functie van zenuwcellen
  6. Tekort aan vitamine B3 en B6
  7. Insuline intolerantie
  8. Afwijking in de darmfuncties, zoals bij mensen met het prikkelbare darm syndroom (PDS)

Symptomen serotonine tekort

Er zijn ontzettend veel signalen die kunnen duiden op een serotoninetekort. Ook zijn deze symptomen erg different en kunnen bovendien soms moeilijk in een juiste oorzaak-gevolg volgorde geplaatst worden. Zo hoeft buikpijn geen resultaat van een serotonine tekort te zijn, maar diarree, ten gevolge van die buikpijn, kan wel een serotoninetekort veroorzaken of verergeren. De gevolgen van een serotoninetekort kunnen zowel fysiek als geestelijk zijn.

Er kan sprake zijn van een serotonine tekort bij de volgende klachten:

  1. Een opgejaagd en/of onrustig
  2. Depressie
  3. Pijnklachten
  4. Slaaptekort
  5. Lage pijngrens
  6. Dwanggedachten of obsessies
  7. Hoofdpijn en/of migraine
  8. Emotioneel gevoeliger
  9. Sneller in paniek raken
  10. Gewichtstoename
  11. Sneller klaarkomen
  12. Meer zin om te eten

De genoemde symptomen zijn geen checklist die werkt op basis van aantal klachten. Je herkennen in slechts één van de genoemde symptomen kan al duiden op een serotoninetekort. Het is anderzijds ook zo dat de oorzaak van deze klachten vaak moeilijk te achterhalen is en bovendien lijkt op het kip of ei verhaal: komen de klachten door een serotoninetekort, of ontstaat er een serotoninetekort door de klacht? Bijvoorbeeld: ontstaat de pijn door een serotoninetekort, of is er een serotoninetekort door de pijn? Een combinatie van beide is ook een regelmatig voorkomend probleem. Zo zal het tekort aan serotonine slechts hoger oplopen door de gevolgen van een serotoninetekort enzovoort.

Voortijdig klaarkomen door een serotonine tekort

Relatief veel mannen hebben last van vroegtijdig klaarkomen. Zo´n 30% van de mannen geeft aan te kampen met deze “last”. We spreken van voortijdig klaarkomen als de man bijna altijd in minder dan een minuut klaar komt én wanneer de man het zelf als een probleem ziet. Hoe staat voortijdig klaarkomen in verband met een serotoninetekort? Het is erg lastig om vast te stellen waar voortijdig klaarkomen door veroorzaakt wordt, maar in sommige gevallen is een tekort aan serotonine een oorzaak. Serotonine zorgt ervoor dat je je goed voelt, en een tekort aan serotonine veroorzaakt klachten zoals bijvoorbeeld een lage pijngrens en een (emotioneel) gevoeliger status. Gevoeliger, lastiger en moeilijker dus. Laat het nou ook zo zijn dat de eikel gevoeliger wordt, waardoor sneller klaarkomen haast onvermijdelijk is.

Ook stress is een symptoom en oorzaak van een serotoninetekort. Stress zorgt ervoor dat het cortisol- en adrenalinegehalte stijgt en (mede) doordat deze neurotransmitters zogeheten ´activerende` neurotransmitters zijn, onderdrukken zij het gelukshormoon serotonine (een remmende neurotransmitter). En zo kan wederom een serotoninetekort ontstaan met als gevolg voortijdig klaarkomen. Natuurlijk kunnen verschillende oorzaken meespelen bij het voortijdig klaarkomen, maar wanneer je er echt last van hebt kan het verhogen van je serotoninegehalte nooit kwaad.

Serotonine verhogen

Allemaal heel leuk en aardig, maar hoe verhoog je dat gelukshormoon dan? Nou, zoals genoemd wordt serotonine gewonnen uit tryptofaan. Een essentieel aminozuur of eiwit die slechts uit voeding wordt gewonnen. Logischerwijs is (aangepaste) voeding dan ook een goede manier om je serotoninegehalte te verhogen. Tryptofaanrijke voeding is bijvoorbeeld: eieren, vlees, vis, kikkererwten, bruine rijst, bananen, chocolade en zuivelproducten.

Verder is het goed om te begrijpen wat de onderliggende oorzaak is van een serotonine tekort. Heb je bijvoorbeeld een wilde zaterdagnacht gehad met een aantal mg MDMA en veel bijzonder lieve (maar onbekende) vrienden? Dan is de kans groot dat je rondom dinsdag even goed op de blaren moet zitten. Toch beweert men dat het serotoninetekort-aanmaakproces versneld kan worden door een aantal trucjes. Extra anti-oxidanten innemen vermindert oxidatieve stress en geeft dus meer ruimte aan de remmende/”rustige” neurotransmitter serotonine. Neem bijvoorbeeld extra  broccoli, selderij, ui, groene thee, cranberries, appels, peren etc. voor én na het feesten. Tevens is het geen slecht idee om de kwaliteit van de wand van je hersencellen te verbeteren. Dit kan je doen door omega-3-vetzuren te nemen. Deze vetzuren vind je in vette vis of in visoliesupplementen (maar dan supplementen zonder omega-6 of omega-9). Door het verbeteren van de wanden zou de schade, ten gevolge van jouw liefdevolle nacht, volgens enkele theorieën beperkt kunnen worden en daarmee de dinsdagdip ook minder dramatisch.

Een ander veelvoorkomende oorzaak van een serotonine tekort is een depressie. Vermoed jij dat je een depressie hebt, neem dan altijd contact op met je huisarts. De huisarts heeft veel verschillende trucs in de trukendoos om jou te helpen, maar kan je ook doorverwijzen naar een gespecialiseerd persoon. Hoe dan ook bestaat er de kans dat hij/zij medicijnen, antidepressiva, zal voorschrijven. Antidepressivum zorgt voor actievere neurotransmitters. Ieder type antidepressiva heeft invloed op andere neurotransmitters, maar iedere variant zorgt ervoor dat neurotransmitters onderling beter zullen samenwerken en signalen beter worden doorgegeven. Antidepressiva die invloed hebben op het gelukshormoon zijn bijvoorbeeld trazodon, duloxetine, citalopram, venlafaxine, mianserine, mirtazapine, vortioxetine, agomelatine en paroxetine. Betreft de (bij)werking van deze medicijnen zijn er echter ook vele vraagstukken. Zo vragen verschillende onderzoekers zichzelf af of serotonine verhogende medicijnen de neurotransmitters niet “lui” maken. Denk aan het gebruik van teveel Labello, wat resulteert in “luie” lippen die uiteindelijk nog droger zijn dan voorheen. Op deze manier zouden ook serotonine-neurotransmitters lui worden van serotonine verhogende medicijnen, totdat de hersen zelf nauwelijks serotonine aanmaken. Maar dit zijn slechts hypotheses. Dat antidepressiva verslavend kan werken is helaas geen zeldzame bijwerking.

Qua voedingssupplementen die het serotoninegehalte verhogen is er genoeg aanbod. Vitamine en mineralen die de aanmaak van serotonine verhogen zijn bijvoorbeeld vitamine B3, B6 en magnesium. Daarbij verhoogt zonlicht de aanmaak van vitamine D én van serotonine. Ook 5-HTP en L-tryptofaan zijn een veelbesproken supplementen. Het zou de opname van serotonine verhogen, maar ook het risico op een serotoninevergiftiging (serotoninesyndroom) is hiermee aanwezig. De werking en bijwerkingen van 5-HTP en L-tryptofaan zijn nog niet volledig bewezen, wel geeft menig persoon aan baat te hebben bij deze supplementen.

Dus samengevat verhoog je het serotoninegehalte met:

  1. Tryptofaanrijke voeding, bijvoorbeeld: eieren, vlees, vis, kikkererwten, bruine rijst, bananen, chocolade en zuivelproducten.
  2. Extra anti-oxidanten, zoals: broccoli, selderij, ui, groene thee, cranberries, appels, peren etc.
  3. Antidepressivum, gebruik dit echter alleen op advies van de huisarts.
  4. Vitamine B3, Niacine
  5. Vitamine B6
  6. Magnesium
  7. 5-HTP en L-tryptofaan, verdieping in deze supplementen is geen overbodige luxe.

Ten slotte: het klinkt zo makkelijk, maar ga eens na waardoor een mogelijk tekort veroorzaakt zou kunnen zijn. Ben je gelukkig? Slaap je genoeg? Eet je gezond? Soms blijkt de oplossing minder ver dan gedacht ;).